To częste określenie używane przez rodzica przychodzącego do gabinetu.
Tymczasem niejadek niejedno ma imię. Mogą to być problemy związane z wąską, ograniczona dietą, preferencja koloru czy niechęć do próbowania nowych produktów.
Kiedy to jest normą, a kiedy stanowi problemem?
Dziecko może bez określonej przyczyny okresowo odmawiać jedzenia pewnych pokarmów
Może to być stan chwilowy lub przedłużający się. Co ważne, jest to całkowicie „normalne” stanowi też etap rozwojowy dziecka, kiedy wiele 2-3-latków odmawia spożycia zieleniny, nowych smaków i wszystkiego co nie jest pizzą!
„Nigdy nie jadłem i nie będę, ale nie lubię i nie spróbuje”
To naturalny etap rozwoju, ewolucyjnie ukształtowany mechanizm ochronny zabezpieczający przed spożyciem nowego, potencjalnie niebezpiecznego dla zdrowia pokarmu.
Przypada na wczesne dzieciństwo z nasileniem w wieku od 2 do 5 r.ż. (do 6 r.ż.)
Jest okresem przejściowym, trzeba go przetrwać próbując zachować względną równowagę pomiędzy codziennymi wyborami dzieci, a możliwością poznawania nowych produktów.
Dzieci oceniają pokarm ze względu na WYGLĄD. Rozwija się u nich umiejętność kategoryzowania i generalizowania. Pojawiają się równocześnie lęki przed nowym i dziwnym.
ODRZUCANIE jedzenia, nie dlatego, że jest nowe, ale WYGLĄDA inaczej!
JEDEN szczegół może stanowić znak ostrzegawczy
Produkty nowe, wyglądające trochę inaczej, od innego producenta, „zepsute”, bo np. złamane, DLA dziecka – wydają się obce lub trudne do zidentyfikowania.
Z kolei z punktu widzenia fizjologii, intuicyjny dobór pokarmów zabezpiecza potrzeby organizmu.
Jeśli dziecko odmawia jedzenia i przyrosty masy ciała są niskie lub wręcz następuje spadek masy ciała – konieczne jest podjęcie rozszerzonej diagnostyki wraz z wielospecjalistycznym zespołem (lekarz, logopeda/neurologopeda, dietetyk, terapeuta SI).
Dla niektórych dzieci trudności w karmieniu i wybiórcze jedzenie nie są fazą rozwojową, ale symptomami zaburzeń np. dezintegracji sensorycznej, deficytu uwagi (ADHD lub ADD), autyzmu lub/i najgorszego ARFID (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder).
Do głównych przyczyn trudności należą: problemy sensoryczne, problemy oro-motoryczne, problemy z połykaniem, czynniki medyczne, lęki i obawy rodziców.
Sensoryczne awersje pokarmowe, mogą powodować zawężenie repertuaru jedzenia i niedobory pokarmowe. Dzieci najczęściej dobrze rozpoznają rodzaj żywności (i jego drobne zmiany), mogą ograniczać się do konkretnych naczyń, są wrażliwe na smak metalowej łyżki, wykazują wrażliwość na dźwięk gryzienia/ chrupania. Reakcją dziecka jest więc grymaszenie, wypluwanie, dławienie lub w skrajnych przypadkach wymioty.
Ważne jest znalezienie faktycznej przyczyny i terapeutyczne wparcie dziecka.
Przy więcej niż jednym czynniku, potrzebna jest interdyscyplinarna interwencja specjalistów np. logopedy, terapeuty SI.
Ewa Biernatowska,
Dietetyk, psychodietetyk, terapeuta karmienia