Terminem integracji sensorycznej określa się prawidłową organizację bodźców płynących z naszych zmysłów. Mózg, dokonując ich rozpoznania, segregacji i interpretacji, integruje je z wcześniejszymi doświadczeniami i w ten sposób powstaje odpowiednia do sytuacji reakcja adaptacyjna. Stanowi ona adekwatną i efektywną odpowiedź ruchową lub myślową na wymogi otoczenia. Teoria integracji sensorycznej opiera się na kilku założeniach odnoszących się do neurologii i teorii zachowania i są to kolejno:
1. Plastyczność neuronalna
Czyli możliwość zmian i modyfikacji w obrębie systemu nerwowego. Dokonuje się ona przez całe życie, ale znacznie większa jest u małych dzieci. Dotyczy zarówno sposobu przetwarzania wewnętrznych sygnałów, jak i kształtowania połączeń między neuronami. Plastyczność mózgu ma zasadnicze znaczenie dla terapii integracji sensorycznej, gdyż zakłada możliwość zmian pod wpływem kontrolowanego dopływu bodźców sensorycznych. Zakłada się, że warunkiem tych zmian jest zaistnienie takich warunków jak właściwa siła bodźca, różnorodność środowiska, motywacja i wewnętrznie kierowana aktywność dziecka oraz stopień trudności ćwiczeń dostosowany do możliwości dziecka.
2. Integralność systemu nerwowego
Oznacza, że mózg funkcjonuje jako całość i istnieje wzajemna zależność między wszystkimi jego częściami. Procesy integracji sensorycznej zachodzą na różnych poziomach układu nerwowego zaczynając od rdzenia kręgowego, następnie przez pień mózgu, móżdżek, wzgórze, półkule mózgowe, aż po korę mózgową. Jedynie poprzez uwzględnienie wszystkich poziomów ośrodkowego układu nerwowego można zrozumieć procesy integracji sensorycznej i zachowanie człowieka. Każda czynność czy zachowanie angażuje i wymaga współpracy wielu ośrodków i wystarczy nieprawidłowe funkcjonowanie jednego z nich, by ostateczny rezultat był błędny lub niedokładny.
3. Sekwencyjność rozwoju
Oznacza, że procesy integracji sensorycznej rozwijają się w określonej kolejności od tych podstawowych do bardziej złożonych i kompleksowych. Rozwijają się one w reakcji łańcuchowej jako następstwo stopniowego nabywania kolejnych umiejętności. Odbywa się to na zasadzie sprzężenia zwrotnego wraz z rozwojem zachowania dziecka.
4. Wewnętrzny popęd do rozwoju
Każde dziecko ma w sobie wrodzony pęd do rozwoju oraz motywację do poszukiwania doznań sensorycznych i dostarczania sobie bodźców, których potrzebuje poprzez aktywności sensomotoryczne. Obserwujemy to codziennie podczas ich spontanicznej aktywności. Każde dziecko poszukuje w szczególności bodźców płynących z ruchu oraz dotyku, czyli z układu przedsionkowego, proprioceptywnego i dotykowego.
Terapia SI skupia się zatem na dostarczaniu bodźców sensorycznych w sposób kontrolowany i zorganizowany, aby pobudzić układ nerwowy do lepszego przetwarzania informacji. Poprzez dostarczanie odpowiednio dobranych bodźców, terapia SI ma na celu poprawę procesów poznawczych, funkcji motorycznych, emocjonalnych i behawioralnych u osób z zaburzeniami integracji sensorycznej. U każdego wpływ bodźców na organizm jest inny, dlatego terapię prowadzą wysoko wykwalifikowani terapeuci, którzy indywidualnie dobierają bodźce sensoryczne i metody terapeutyczne dla danej osoby.
Aleksandra Binkiewicz
terapeuta Integracji Sensorycznej