Zacznijmy od krótkiego wstępu z zakresu neurofizjologii.
Napięcie mięśniowe inaczej zwane tonusem według definicji jest zdolnością mięśni do przeciwdziałania skurczom biernym na rozciąganie. Prościej mówiąc daje ono naszemu ciału możliwość przeciwstawiania się sile grawitacji. Pozwala na wykonywanie swobodnych i płynnych ruchów. Dzięki niemu mamy możliwość utrzymania postawy oraz przemieszczania się. Tonus mięśniowy zależy od funkcjonowania układu nerwowego. Ważna jest wydolność połączeń nerwowo-mięśniowych i stan włókien mięśniowych oraz geny. Łatwo wywnioskować, że poziom podstawowego napięcia mięśniowego jest sprawą indywidualną każdego człowieka. Warto pamiętać, iż dojrzewa ono wraz z rozwijającym się niemowlęciem.
Dlaczego ocena napięcia mięśniowego nie jest taka oczywista?
Dlatego, że nie możemy obiektywnie określić, kiedy napięcie mięśniowe jest zbyt obniżone, a kiedy nieznacznie. Nie ma norm ani skali, która by to jednoznacznie określała.
Na jakiej podstawie możemy określić, że z napięciem mięśniowym jest „coś nie tak”?
Pierwsze objawy widoczne są już w okresie niemowlęcym:
- widoczna wiotkość mięśni (dziecko przelewa się przez ręce),
- protestuje przy ułożeniu na brzuszku,
- trudności z karmieniem,
- bardzo spokojne, ospałe i niewymagające niemowlęta (oczywiście nie każde dziecko, które jest spokojne będzie miało obniżone napięcie mięśniowe i odwrotnie).
- późne osiąganie kamieni milowych (nie tylko pełzanie i czworakowanie, ale także mowa!).
- mała motywacja do ruchu,
- szybka męczliwość,
- siad w literkę „W”,
- nieprawidłowa postawa ciała (płaskie stopy, koślawe kolana, zbyt mocno wypięty brzuszek),
- wady wymowy,
- problemy z pisaniem lub czynnościami samoobsługi (motoryka mała),
- trudności w koncentracji uwagi,
- słaba równowaga oraz czucie własnego ciała.
Czy to można wyćwiczyć?
Pomóc możemy poprzez odpowiednie ćwiczenia oraz stymulację rozwoju dziecka. Właśnie po to jest fizjoterapia.
Warto także wspomnieć, że dziecko z obniżonym napięciem mięśniowym trafi nie tylko do gabinetu fizjoterapeuty. Często dzieci te trafiają również do gabinetu integracji sensorycznej.
„Obniżone napięcie mięśniowe może być zarówno skutkiem jak i przyczyną zaburzeń sensomotorycznych.”
I tutaj znaczenie mają układ przedsionkowy i proprioceptywny.
Martyna Izbaner
fizjoterapeuta, terapeuta SI