Spektrum, czyli różnorodność. Jest to szerokie pojęcie, które swoim znaczeniem obejmuje różne zaburzenia autystyczne. Oznacza to, że objawy u każdej osoby mają nieco inne nasilenie i profil, czyli osoby w spektrum autyzmu mogą funkcjonować w bardzo różny sposób.
Objawy widoczne są w trzech sferach: komunikacji, interakcji społecznych oraz zachowania.
Zaburzenia występują we wszystkich wspomnianych wyżej sferach łącznie, co ważne: żadna osoba w spektrum autyzmu nie przejawia wszystkich tych zachowań, ale tylko niektóre z nich.
- Możliwe objawy w sferze komunikacji:
– niewykształcona mowa
– brak reakcji na swoje imię
– brak próby zainteresowania rodzica tym co je ciekawi
– dziecko unika, nie nawiązuje kontaktu wzrokowego
– dziecko mówi nietypowym tonem głosu lub z nietypowym rytmem mowy
– mówi o sobie w 3 osobie
– powtarza słowa lub zdania
– wypowiedzi sprawiają wrażenie nieadekwatnych do sytuacji
– dziecko ma trudność w komunikowaniu potrzeb
– nie uwzględnia w mowie form, wypowiada wyrazy w niepoprawnej formie gramatycznej
– bierze wypowiedzi zbyt dosłownie- nie rozumie poczucia humoru, metafor, ironii
– ma trudność z odczytaniem mimiki twarzy, gestów i tonu głosu innych osób
– wykonuje tylko nieliczne gesty w celach komunikacyjnych
– brak wskazywania palcem na interesujące go przedmioty lub wydarzenia
- Objawy w sferze interakcji społecznych:
– dziecko nie odwzajemnia uśmiechów i ekspresji twarzy rodzica
– nie okazuje wzajemności w interakcji z innymi
– wydaje się nie być zainteresowane ludźmi
– nie naśladuje
– nie potrafi inicjować kontaktu, zdobywać przyjaciół, bawić się wspólnie
– nie bawi się „na niby”
– nie używa zabawek w kreatywny sposób
– nie dzieli się swoimi osiągnięciami, zainteresowaniami
– nie zwraca uwagi na przedmioty, na które patrzy rodzic, lub które rodzic wskazuje
– nie pokazuje przedmiotów innej osobie
- Objawy w sferze zachowania:
– dziecko jest przywiązane do rytuałów i zwyczajów
– ma trudność z adaptacją do zmian w środowisku lub w planie, protestuje na zmiany w codziennej rutynie
– powtarza jedno lub kilka wzorców zainteresowań, odbiegających od normy przyjętej dla danego wieku rozwojowego
– powtarza pewne sekwencje ruchowe
– uporczywie zajmuje się przedmiotami z pominięciem ludzi, preferuje zabawę samotną
– wielokrotnie powtarza takie ruchy jak trzepotanie rękami, kręcenie się wokół własnej osi
– jest zainteresowane wąską dziedziną wiedzy, której poświęca wiele czasu i uwagi
– dziecko zachowuje się w nietypowy, powtarzalny lub zrytualizowany sposób, może to dotyczyć sposobu poruszania się, chodzenia, mówienia
– spędza dużo czasu na specyficznym układaniu przedmiotów, koncentruje się na ich specyficznych częściach, obserwuje je, wprawia przedmioty w ruch
– często w zmieniony sposób dzieci odbierają i przetwarzają bodźce sensoryczne z otoczenia
Jeśli dostrzegasz niektóre z wymienionych zachowań u swojego dziecka, warto udać się do specjalisty na konsultację i diagnozę.
W naszym Centrum oferujemy diagnozę w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu. Proces diagnostyczny jest prowadzony przez zespół doświadczonych diagnostów, których misją jest pomoc dziecku i jego rodzinie. Wykorzystujemy różne metody i narzędzia specjalnie dostosowane do konkretnej osoby, która zgłasza się do nas po pomoc.
Anna Koszałka
psycholog, diagnosta ADOS 2
trener umiejętności społecznych