Etapy Rozwoju Mowy Dziecka

Porozmawiajmy o etapach rozwoju mowy dziecka. Dla wielu z nas jest to coś naturalnego, normalnego ALE pamiętajmy – czynność mówienia nie jest umiejętnością wrodzoną!

Człowiek nabywa mowę w ciągu całego swojego życia POPRZEZ KONTAKT Z INNYMI LUDŹMI.

Prawidłowe kształtowanie rozwoju mowy dziecka jest absolutną podstawą kształtowania oraz rozwoju jego osobowości.

Wyobraźcie sobie, że nie możecie wyrazić swoich myśli, potrzeb straszne prawda? Dlatego tak ważne jest prawidłowe stymulowanie, a także reagowanie gdy mowa Waszego dziecka nie rozwija się prawidłowo.

Rozwój mowy dziecka jest procesem wieloetapowym. Poniżej przedstawię poszczególne etapy jej rozwoju:

• OKRES MELODII – mówimy o nim „proces przygotowawczy”, dlaczego? Ponieważ trwa od urodzenia do 1 roku życia dziecka i PRZYGOTOWUJE dziecko do najprościej mówiąc – mówienia.

Możemy w nim wyróżnić:

• krzyk – jest pierwszą wokalną formą komunikowania się dziecka ze światem dorosłych, dzięki niemu zaspokajane są jego podstawowe potrzeby jak np. głód,
• głużenie – pojawia się w 2-3 miesiącu życia małego człowieka. Towarzyszy dobremu samopoczucia dziecka. Są to dźwięki o przypadkowym miejscu artykulacji – początkowo ma charakter samorzutny, a następnie pojawia się jako np. reakcja na widok bliskiej osoby,
• gaworzenie – pojawia się około 6 miesiąca życia. Polega na powtarzaniu zasłyszanych z otoczenia dźwięków jak np. ma-ma, ba-ba itp. Nie posiadają one jeszcze znaczenia, ale mówią nam wiele – np. to, że dziecko prawidłowo słyszy,

WAŻNE – brak gaworzenie jest wskazaniem do natychmiastowej konsultacji u logopedy/neurologopedy!!!

• echolalia – przypada na okres około 9 miesiąca życia. Maleństwo powtarza własne oraz zasłyszane z otoczenia słowa, udoskonala jest metodą prób i błędów. WAŻNE – kojarzenie wielokrotnie powtarzanych dźwięków ze wskazaniem odpowiedniej osoby, przedmiotu – prowadzi do wypowiedzenia ze zrozumieniem pierwszych wyczekiwanych słów: mama, baba, tata.

W słowniku dziecka możemy powoli obserwować pojawianie się samogłosek: [a, o, e, u, i, y] oraz spółgłosek: [m, p, b, t, d].

• OKRES WYRAZU – przypada na 1-2 rok życia dziecka. Mały człowiek nie jest już skazany wyłącznie na bierny kontakt z otoczeniem – sam zaczyna organizować go z ludźmi i przedmiotami. Charakterystyczne dla mowy tego etapy jest realizowanie pierwszej lub ostatniej sylaby wyrazy np. daj jako da, lampa jako ampa.

Na tym etapie poza istniejącymi już samogłoskami: [a, o, e, u, i y] widoczne jest doskonalenie się w mowie dziecka spółgłosek: [m, p, b, t, d, n, k, ś, ć] czasem [ź, dź]. Inne głoski zastępowane są jeszcze tymi łatwiejszymi.

RODZICU – jeśli Twoje dziecka nie realizuje tych głosek, pierwszych wyrazów – NIE CZEKAJ, skonsultuj to ze specjalistą. Im szybsza reakcja tym lepsze wsparcie rozwoju Twojego maleństwa.

• OKRES ZDANIA – trwa od 2 do 3 roku życia. Tutaj pojawiają się już spółgłoski: [s, z, c, dz]. Trudniejsze głoski w dalszym ciągu zastępowane są jako łatwiejsze I TO JEST NORMA!

Jest to również okres budowania przez dziecko pierwszych zdań. Początkowo są to zdanie proste – budowane z 2-3 wyrazów, a następnie przechodzą w dłuższe wypowiedzi.

Charakterystyczne dla tego okresy jest „poprawianie” mowy dorosłych. Tak, dzieci tak robią! Zaobserwować to można, gdy dorosły chce przypodobać się dziecku mówiąc do niego językiem „nianiek”. Świadczy to o różnicowaniu słuchowym prawidłowej i nieprawidłowej wymowy słów znanych dziecku.

DLATEGO tak ważne jest mówienie w sposób prawidłowy do dziecka – „nie pieścimy się”, nie zdrabniamy – jeśli chcemy, aby nasze dziecko nabywało mowę w sposób prawidłowy BĄDŹMY DLA NICH PRZYKŁADEM!

• OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ – przypada na 3-7 rok życia. Dziecko zaczyna już odróżniać głoski [s, z, c, dz] od ich miękkich odpowiedników [ś, ź, ć, dź]. Pod koniec 4 roku życia/na początku 5 pojawiają się głoski [sz, rz/ż, cz, dż], a około 5-6 roku życia głoska [r], która wcześniej zastępowana jest przez głoskę [l].

RODZICU PAMIĘTAJ – jeśli cokolwiek w rozwoju mowy Twojego dziecka wzbudza Twój niepokój – umów się na wizytę i skonsultuj to. Dziecko jest zależne od Ciebie, Twojej reakcji oraz pomocy, gdy z czymś sobie nie radzi ?

pierwsze miesiące życia – Głużenie – przypadkowe dźwięki, później reakcja na bliskie osoby

około 6 miesiąca życia – Gaworzenie – powtarzanie zasłyszanych dźwięków: ma-ma, ba-ba, ta-ta

1-2 rok życia – Pierwsze wyrazy: mam, tata, baba Samogłoski: [a, o, e, u, i, y] Spółgłoski: [p, pi, b, bi, m, mi, d, t, n]

2-3 rok życia – Pierwsze zdania proste Samogłoski: [ę, ą] Spółgłoski: [w, wi, f, fi, ś, ź, ć, dź, ń, l, li, k, g, h/ch, ki, gi, chi, j, ł, s, z, c, dz]

4-5 rok życia – Mogą się pojawić głoski: [sz, rz/ż, cz, dż] Może pojawić się głoska: [r]

5-6 rok życia – Utrwalane są głoski: [sz, rz/ż, cz, dż] oraz głoska [r] 

7 rok życia – Mowa jest w pełni przyswojona

Magdalena Pękul
logopeda, pedagog specjalny