Dotyk – zmysł, od którego wszystko się zaczyna i kończy. Jest naszym najwcześniej objawiającym się i dojrzewającym systemem sensorycznym. Zmysł dotyku stanowi pierwszy sposób kontaktu dziecka ze światem zewnętrznym. Jego kształtowanie rozpoczyna się już w życiu płodowym (6-8 tydzień). Dotyk ma wpływ na wiele aspektów naszego życia, np. na rozwój ruchowy, emocjonalno-społeczny, koncentrację i poczucie bezpieczeństwa.
Zmysł dotyku odbiera wrażenia za pomocą czucia powierzchniowego i różnicującego. Czucie powierzchniowe pozwala na: lokalizację miejsca dotyku bez potrzeby kontroli wzrokowej, odróżnianie faktur, kształtów i powierzchni. Czucie różnicujące to odbieranie wrażeń związanych z temperaturą, ciśnieniem i bólem.
W Integracji Sensorycznej zmysł dotyku może być nadwrażliwy lub podwrażliwy.
Podwrażliwość dotykowa jest to obniżona wrażliwość na bodźce dotykowe. Dziecko często nie zauważa uderzenia, skaleczenia, ma trudności z określeniem miejsca, w które zostało dotknięte. Obniżony jest również poziom świadomości własnego ciała. Dzieci z podrważliwością dotykową mają trudności w określeniu cech trzymanego przedmiotu. Dzieci podwrażliwe dotykowo często mają trudności z „trzymaniem rąk przy sobie” – intensywnie poszukują kontaktu dotykowego.
O nadwrażliwości dotykowej, inaczej zwaną obronnością dotykową, możemy mówić w przypadku gdy dziecko odbiera dotyk jako zagrożenie, jego reakcja jest zbyt silna w stosunku do prezentowanego bodźca. Dziecko nadwrażliwe dotykowo ma trudności z akceptowaniem niektórych faktur, nie lubi bawić się dłońmi, lepić oraz malować palcami. Często nie toleruje mycia i czesania włosów czy obcinania paznokci. Charakterystyczna jest postawa wycofana i niechęć do fizycznego kontaktu z rówieśnikami. Dzieci nadwrażliwe dotykowo najczęściej preferują luźne ubrania, nie lubią zdejmować butów, mają trudności z akceptacją określonych konsystencji potraw.
Jeżeli zauważają Państwo jakiekolwiek niepokojące sygnały świadczące o potencjalnych zaburzeniach Integracji Sensorycznej, należy koniecznie i niezwłocznie skonsultować się z terapeutą Integracji Sensorycznej.
Paulina Wolak
Terapeuta Integracji Sensorycznej, pedagog