Somatognozja to inaczej orientacja w schemacie ciała, poczucie jego świadomości, granic, możliwości, orientacji względem innych obiektów w przestrzeni. Prościej mówiąc jest zdolność do nazywania i wskazywania części ciała oraz do rozróżniania strony lewej i prawej.
Pełna percepcja ciała kształtuje się pod wpływem prawidłowo odbieranych i przetwarzanych informacji z systemu dotykowego, przedsionkowego i proprioceptywnego.
- Pierwsze stadium zaczyna się już w życiu płodowym i trwa dwa miesiące po urodzeniu Dziecko nabywa umiejętności koordynacji ruchów gałek ocznych, utrzymanie postawy, napięcia mięśniowego, równowagi.
- Drugie stadium trwa do końca pierwszego roku życia i w tym okresie tworzy się percepcja własna ciała, koordynacja stron ciała, praksja-czyli zdolność do planowania ruchu. W mózgu tworzona jest mapa ciała, która zawiera informacje o każdej jego części i o ruchach które można nimi wykonać. Dziecko potrafi połączyć ręce w środkowej linii ciała nad klatką piersiową, potrafi chwycić dany przedmiot.
- Trzecie stadium kształtuje się w czwartym kwartale życia w okresie przedszkolnym. Następuje tutaj integracja bodźców z układu przedsionkowego, czuciowego, wzrokowego i słuchowego, stanowiąca o rozwoju percepcji wzrokowej, słuchowej a dziecięca aktywność jest coraz bardziej celowa. Rozwijają się zdolności manipulacyjne.
- Czwarte stadium rozwija się w późniejszym okresie przedszkolnym i wczesnym – wczesnoszkolnym. To efekt końcowy integracji wszystkich trzech pierwszych etapów. Układ nerwowy funkcjonujący już jako całość, dokonuje specjalizacji jednej z półkul mózgu. Aby mogło do tego dojść, muszą współpracować ze sobą obie półkule. To również decyduje o lateralizacji ciała. Proces ten zaczyna się około 6 miesiąca życia i powinien zakończyć się do 6 roku życia.
Opisane powyżej stadia kształtowania się somatognozji pozwolą Państwu nabyć elementarną wiedzę, która ułatwi obserwację swoich dzieci i umożliwi ewentualne wychwycenie nieprawidłowości, opóźnień w zakresie orientacji w schemacie ciała.
Izabela Kanclerz-Nowacka
terapeuta Integracji Sensorycznej,
Provider Neuroflow, pedagog