“Moje dziecko nie mówi, ale przecież ma jeszcze czas…”
Opóźniony rozwój mowy to często pomijany temat, który pojawia się w coraz większej ilości rodzin. Jest wtedy wówczas wiele pytań: “Czy moje dziecko zacznie mówić?”, “Czy opóźniony rozwój mowy wyrówna się w dalszym rozwoju?”. Często pytania te zadawane są zbyt późno. Należy pamiętać, iż pierwsze 3 lata, są najważniejsze dla rozwoju mowy dziecka.
Opóźniony rozwój mowy oznacza, że dziecko w danym wieku nie posługuje się mową w stopniu uznanym za prawidłowy (bez znamion patologii). Szczegółowo wypełniony wywiad logopedyczny w większości przypadków nie jest “obciążony”, ale nie jest to kryterium zasadnicze.
U DZIECI TYCH MOŻNA STWIERDZIĆ IŻ:
- SŁUCH FIZYCZNY JEST PRAWIDŁOWY
- ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY PRZEBIEGA ZGODNIE Z NORMĄ POZA SFERĄ MOWY CZYNNEJ
- GAWORZENIE[1] BYŁO PRAWIDŁOWE I O CZASIE
- ROZUMIENIE WYPOWIEDZI SŁOWNYCH JEST NA POZIOMIE PRAWIDŁOWYM DLA DANEGO WIEKU DZIECKA
- OBSERWUJEMY, ŻE DZIECI 2- LETNIE NIE MÓWIĄ LUB POSŁUGUJĄ SIĘ KILKOMA WYRAZAMI, NIEKIEDY TYLKO ONOMATOPEJAMI LUB SYLABAMI, KTÓRE PEŁNIĄ FUNKCJĘ KOMUNIKATÓW
- STWIERDZAMY, ŻE DZIECKO ZAZWYCZAJ PODEJMUJE PRÓBY KOMUNIKOWANIA SIĘ ZA POMOCĄ KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ (ZASTĘPCZEJ) NP. GESTY, DŹWIĘKI PARALINGWISTYCZNE
- DZIECKO W TYM WYPADKU NIE PREZENTUJE WYRAŹNYCH OZNAK IZOLOWANIA SIĘ OD OTOCZENIA
MIĘDZY 5 A 6 ROKIEM ŻYCIA (ORIENTACYJNIE) OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY WYRÓWNUJE SIĘ, CHOCIAŻ TEMPO POJAWIAJĄCYCH SIĘ ZMIAN JEST ZRÓŻNICOWANE
Wymowa jest charakterystyczna dla dziecka młodszego, ale bez cech deformacji artykulacyjnych. Chyba, że zniekształcenia te są spowodowane innymi uwarunkowaniami np. nieprawidłowy sposób połykania, ale nie będzie to cechą opóźnionego rozwoju mowy.
PRZYCZYNY OPÓŹNIENIA ROZWOJU MOWY:
- SŁABA LUB NIEPRAWIDŁOWA STYMULACJA ROZWOJU MOWY
- OGRANICZENIA ILOŚCIOWE I STRUKTURALNE BODŹCÓW SŁOWNYCH NIE POBUDZAJĄCE DZIECKO DO UDZIAŁU W AKTACH MOWY
- RZADKIE WŁĄCZANIE DZIECKA W INTERAKCJE Z INNYMI OSOBAMI TZN. BRAK MOŻLIWOŚCI BYCIA NADAWCĄ ORAZ ODBIORCĄ WYPOWIEDZI
- NIEPEŁNE ZASPOKAJANIE PODSTAWOWYCH POTRZEB PSYCHICZNYCH DZIECKA
- NIEPRAWIDŁOWE RELACJE Z NAJBLIŻSZYMI OSOBAMI (NP. MATKA – DZIECKO)
Często po przeprowadzonym wywiadzie uzyskujemy informacje, że ktoś z bliskiej rodziny, (najczęściej rodzic) także zaczął mówić z opóźnieniem. Można zatem stwierdzić iż podłożem (prostego opóźnienia rozwoju mowy) do przyswajania mowy czynnej z opóźnieniem mogą być predyspozycje rodzinne.
Rozpoznanie opóźnionego rozwoju mowy zawsze jest hipotezą, gdyż pełne potwierdzenie diagnozy logopedycznej można uzyskać dopiero po wyrównaniu się opóźnień w rozwoju mowy.
WYBRANE ZABAWY, KTÓRE STYMULUJĄ ROZWÓJ MOWY:
- Zabawy dźwiękonaśladowcze (onomatopeje) – naśladowanie dźwięków otoczenia.
- „Aktywne” czytanie książek, opowiadanie, mówienie wierszyków, rymowanek, wyliczanek.
- Zabawy rytmiczno-ruchowe.
- Ćwiczenia motoryki małej – usprawnianie rąk.
- Ćwiczenia motoryki dużej – ruch.
- Zabawy sensoryczne (w warunkach domowych).
- Ćwiczenia lewopółkulowe.
- Ćwiczenia oddechowe.
- Zabawy buzi i języka (ćwiczenia aparatu artykulacyjnego).
Sylwia Gędziarska
logopeda
[1] gaworzenie– odruch warunkowy, dziecko świadomie wydaje dźwięki, powtarzanie dźwięków po samym sobie, ciągi jednakowych głosek