Polskie Towarzystwo Alergologiczne alarmuje, że około miliona osób w Polsce choruje na przewlekłe choroby układu oddechowego. Według danych WHO, w ciągu dwóch ostatnich dekad nastąpił gwałtowny wzrost zachorowań na astmę,
której głównymi powodami są:
- skażenie wody,
- nieekologiczny tryb życia (np. zła dieta),
- zanieczyszczenie środowiska,
- oraz zmiany środowiskowe.
Według alergologa prof. Bolesława Samolińskiego, dolegliwości takie jak alergiczny nieżyt nosa i astma, dotykają przede wszystkim dzieci. Już około 2 m.ż. pojawiają się pierwsze objawy choroby, a ze strony układu oddechowego około 6 m.ż. (m.in. zatkany nos, pokrzywka, sapka, alergie). Symptomy uwidaczniają się, gdy dziecko utrwala nawyki w sposobie oddychania (np. oddycha tylko przez nos/tylko przez usta), gryzienia, żucia, połykania i ssania. Zatem objawy mają patologiczny wpływ na tworzące się wzorce artykulacyjne już od okresu niemowlęcego.
Z kolei osłabienie słuchu fizjologicznego może wynikać m.in. z przerostu trzeciego migdałka lub migdałków podniebiennych, przerostu układu limfatycznego, czy niedrożności nosa. Każde z wymienionych może powodować stan zapalny ucha środkowego, który bardzo utrudnia odbiór dźwięków z otoczenia, a co się z tym wiąże – zaburza prawidłowe tworzenie głosek i wyrazów. Już od 1 r.ż. stany zapalne upośledzają rozwój słuchu mownego, rozumianego jako „zdolność odbioru dźwięków mowy, dla której istotne są: recepcja dźwięków (polegająca na dostrzeżeniu działania bodźca lub tego, że bodziec przestał działać, równoważna ze słyszeniem), rozróżnianie dźwięków (odnoszące się do rozpoznania na poziomie percepcyjnym co najmniej dwóch bodźców jako różnych), różnicowanie dźwięków (wyrażające się w odmiennych reakcjach na rozróżniane bodźce), pamięć dźwięków (polegająca na przywołaniu ich wyobrażeń). Słuch mowny stanowi część złożonego procesu poznawczego, jakim jest odbiór mowy, w którym funkcje słuchowe są ściśle powiązane z innymi czynnościami sensoryczno-motorycznymi, a także z czynnościami o charakterze intelektualnym, uczestniczącymi w procesie przetwarzania informacji językowej.” (źródło: www.komlogo.pl). Podsumowując: słuch mowny jest ważny dla prawidłowego rozwoju dziecka i w późniejszych latach życia.
Na przewlekłe stany zapalne górnych dróg oddechowych cierpi najwięcej dzieci po 3 r.ż., a najczęściej powodują nieprawidłowości jak wymowa międzyzębowa, zaburzenia połykania i oddychania.
Należy również wspomnieć o wadach zgryzu, które powstają przez nieprawidłowe ułożenie języka w jamie ustnej: język leży zbyt płasko wysuwając się poza siekacze oraz napiera na zęby. Występuje szczególnie często, gdy karmienie naturalne zastępowane jest mlekiem sztucznym (uniemożliwienie wykształcenia umiejętności ssąco-żujących), gdy dziecko zbyt często korzysta z gryzaczków oraz zbyt długo przyjmuje posiłki o papkowatej konsystencji.
Wszystkie wyżej wymienione zaburzenia i schorzenia, wymagają długotrwałej terapii logopedycznej i konsekwentnej współpracy logopedy z alergologiem, foniatrą, laryngologiem, otolaryngologiem oraz ortodontą.
Obszary terapii logopedycznej:
- nauka połykania i gryzienia,
- prawidłowe funkcjonowanie narządów mowy oraz oddychanie,
- poprawa kinestezji artykulacyjnej,
- zmiana miejsca artykulacji nieprawidłowo realizowanych głosek oraz wywoływanie ich.
Katarzyna Duchnowska,
logopeda, neurologopeda