Zgodnie z art. 31. 4 ustawy Prawo oświatowe, dziecko w wieku 6 lat powinno odbyć roczne przygotowanie przedszkolne. Przepisy obecnie obowiązujące w Polsce dają jednak możliwość, wysłania do klasy pierwszej dziecka 6-letniego. Zgodnie z art. 36. 1. ustawy Prawo oświatowe na wniosek rodziców, naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat. Dla rodziców 6-latków, to ostatni dzwonek aby zdecydować, gdzie od września trafią ich pociechy. Jeśli dziecko pójdzie do szkoły zbyt wcześnie, może mieć problemy emocjonalne i nie tylko. Niedojrzałemu dziecku trudno usiedzieć na lekcjach. Jeśli natomiast wybitnego 6-latka zatrzymamy w zerówce, będzie się nudził. A kto lubi nudę?
Dojrzałość szkolna
„[…] dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwi mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych […]”. Wincenty Okoń
Edukacja szkolna jest kolejnym, przełomowym etapem w życiu każdego dziecka. Nadchodzi moment, kiedy w życiu dziecka, przepełnionym jeszcze zabawą, wkracza instytucja szkolna. To jak dziecko zacznie swoją edukację podstawową w znacznym stopniu rzutuje na cały przebieg sukcesów szkolnych. Dziecko gotowe do podjęcia nauki szkolnej musi sprostać wymaganiom, które są mu stawiane w edukacji szkolnej. Każde dziecko funkcjonuje w inny sposób, inaczej przystosowuje się do środowiska, w inny sposób przyswaja nowe informację, które pojawiają się w szkole. Pojęcie gotowości szkolnej dziecka jest pojęciem względnym i wynika z niej wiele niejasności, wiążących się ze stosowaniem różnych określeń tego samego zjawiska.
Test gotowości szkolnej
Przy podejmowaniu decyzji o przyszłości dziecka może pomóc test gotowości szkolnej. Diagnoza gotowości szkolnej, a właściwie przygotowanie informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej, to obowiązek każdego zerówkowego wychowawcy. Diagnoza gotowości szkolnej może przybierać wiele form. Często wydawnictwa proponują gotowe karty pracy i arkusze diagnostyczne ułatwiające przeprowadzenie diagnozy. Równie dobrze rodzic samodzielnie może wykonać taki test dziecku. Na swój sposób, to ułatwienie wymaga od nas dużej wiedzy i doświadczenia, by krytycznie ocenić taki arkusz diagnostyczny. Przykładowy test wydawnictwa MAC Edukacja, opracowany przez dr M. Kwaśniewską i W. Żabę – Żabińską zawiera 50 zadań do wykonania przez dziecko. Zadania dotyczą sfer rozwojowych: fizycznej, umysłowej i społeczno – emocjonalnej. Sfera fizyczna obejmuje zadania z zakresu: sprawności ruchowej, sprawności rąk i lateralizację. Sfera umysłowa natomiast zawiera zadania określające: spostrzeganie wzrokowe, koordynację wzrokowo- ruchową (przygotowanie do pisania, próby pisania), słownictwo i poprawność językową (język polski), spostrzeganie słuchowe, elementy nauki czytania, mowę-język obcy nowożytny, wiadomości ogólne, wiadomości i pojęcia matematyczne, pamięć słuchową, wzrokową i ruchową oraz uwagę dziecka. Z kolei zadania dotyczące sfery społeczno – emocjonalnej dotyczą: rozwoju moralnego, stosunku do dorosłych, stosunku do rówieśników, rozwoju emocjonalnego, samoobsługi oraz samodzielności. Punktacja zadań w arkuszu i interpretacja wyniku przedstawia się następująco w przedziale procentowym:
Tabela 4.1.1 Punktacja zadań i interpretacja wyniku
| Przedziały procentowe | Poziom gotowości | Interpretacja jakościowa wyniku |
| 100% – 76% | Wysoki | Dziecko jest gotowe do podjęcia obowiązków szkolnych. |
| 75% – 51% | przeciętny | Dziecko można uznać za gotowe do podjęcia obowiązków szkolnych. Konieczne są jednak działania wspomagające sfery rozwoju dziecka, w zakresie których wykryto trudności. |
| poniżej 51% | Niski | Dziecko nie jest jeszcze gotowe do podjęcia obowiązków szkolnych. Wymaga specjalistycznych badań w poradni psychologiczno- pedagogicznej i podjęcia działań terapeutycznych. |
Co dają rodzicom wyniki testu?
Test gotowości szkolnej z pewnością ułatwi rodzicom podjęcie właściwej decyzji. Należy także wziąć pod uwagę opinię wychowawcy. To on spędza z dzieckiem kilka godzin dziennie. Jeżeli nauczyciel przedszkolny również ma trudność, by jednoznacznie stwierdzić, gdzie powinien trafić maluch, to rodzic powinien się zgłosić do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Wyniki testu dadzą rodzicowi podstawową informację – czy jego dziecko opanowało podstawę programową przewidzianą dla przedszkola i czy posiada podstawowe umiejętności, które powinien mieć pierwszoklasista. Jednak ważne jest to, by rodzic nie traktował wyników tego testu w sposób dosłowny, a podejść do nich z dystansem. To jedynie orientacyjny zestaw zadań, które powinny wykonać dzieci kończące wychowanie przedszkolne. Jeżeli rodzic chce przyśpieszyć edukację sześciolatka i wysłać go do szkoły, jego dziecko powinno wykonać test bezbłędnie, bez żadnych trudności. Co więcej, powinno to robić dobrowolnie, z chęcią i zaangażowaniem.
Czy warto wykonać test gotowości szkolnej?
Przygotowany zestaw ćwiczeń nie jest z pewnością doskonały. Daje jednak informację, zwłaszcza nauczycielowi w klasie I oraz rodzicom dzieci, na temat dalszych kierunków pracy związanej z korygowaniem wykrytych braków rozwojowych. Warto wykonać taki test, ponieważ ma on rodzicom i wychowawcom, jedynie pomóc przy podjęciu decyzji. Wykonanie testu gotowości szkolnej nikomu nie zaszkodzi ani rodzicom ani dziecku, wręcz przeciwnie – da obraz tego, co dziecko potrafi a nad czym należy jeszcze popracować. Jeśli nawet okaże się, że dziecko nie jest w pełni gotowe pójść do szkoły, to rodzic i wychowawca będą mieć wiedzę co należy jeszcze doskonalić.
Warto wykonać test, ale także skonsultować się z wychowawcą, który obserwuje dziecko prawie każdego dnia. Pozwoli to uniknąć posłania dziecka zbyt wcześnie do szkoły – dziecka, który nie jest jeszcze na to gotowy.
Bibliografia
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 910 i 1378), art. 31.4, rozdz. 2
2. Tamże
3. W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001, s. 76.
Justyna Mieszczankowska