Zmysły odgrywają kluczową rolę w rozwoju przez całe nasze życie. Dzięki ich współpracy jesteśmy w stanie jeździć na rowerze, czytać książki, uczyć się, grać w piłkę nożną czy cieszyć się swoją ulubioną muzyką. Jednak co się dzieje kiedy nie odbieramy naszych zmysłów tak jak powinniśmy?
Kiedy mówimy o zaburzeniach Integracji Sensorycznej posługujemy się głównie terminami: nadwrażliwość i podwrażliwość.
Dzieci z nadmierną reaktywnością (nawrażliwością/nadreaktywnością) reagują na bodźce sensoryczne intensywniej, szybciej i/lub reakcja na nie trwa dłużej. Nadwrażliwość ta może występować w obrębie jednego lub więcej zmysłów. Jest to zaburzenie, w którym dziecko jest przytłoczone bodźcami, co wywołuje reakcje obronne lub wycofanie się
z aktywności, czemu często towarzyszą silne emocje. Dzieci te często wydają się nadpobudliwe, impulsywne, agresywne. Jest to wynik przeciążenia sensorycznego. Łatwo wpadają w histerię, zmieniają nastroje, unikają aktywności grupowych. Boją się spróbować nowych rzeczy, są nadmiernie ostrożne.
Podwrażliwość (podreaktywność) powoduje niewystarczające reakcje na bodziec. Dzieci z podwrażliwością reagują wolniej i/lub stymulacja musi trwać dłużej, aby wywołać reakcję. Zaburzenie to może obejmować jeden lub więcej zmysłów jednocześnie. Dzieci radzą sobie z tym na dwa sposoby: są bierne lub aktywne. Dziecko biedne jest wycofane, preferuje zabawy w pomieszczaniu niż na placu zabaw. Ma trudności w nawiązywaniu i podtrzymaniu rozmowy, łatwo się męczy. Dziecko aktywne będzie poszukiwało bodźca, czasem w sposób nieakceptowany społecznie. Ciężko mu się wyciszyć, uspokoić. Wydaje się chaotyczne
ruchowo.
Istotną kwestią, którą należy wspomnieć jest zaburzenie różnicowania sensorycznego, na które składają się zaburzenia posturalno-oczne, przedsionkowe deficyty integracji bilateralnej i sekwencyjności, zaburzenia różnicowania dotykowego oraz w obrębie innych zmysłów.
Różnicowanie sensoryczne to zdolność interpretowania i rozróżniania informacji
w układzie sensorycznym. Proces ten pozwala nam zrozumieć informacje płynących ze zmysłów oraz odróżniać ją od innych podobnych bodźców(np. miałczenie kota od płaczu dziecka). Dzieci z zaburzonym różnicowaniem sensorycznym często potrzebują więcej czasu na przetworzenie informacji, ponieważ mają trudności w interpretacji tego co dostrzegają/czują.
Dziecko z zaburzonym różnicowaniem w obrębie zmysłu dotyku ma obniżoną wrażliwość na dotyk, ma słaby schemat i świadomość swojego ciała, zauważa dotknięcie, ale nie wie, w którym miejscu zostało dotknięte, nie zauważa spadających spodni czy rajstop, nie rozróżnia cech trzymanego przedmiotu.
Zaburzenia posturalno-oczne – wynikają z podwrażliwości przedsionkowo-proprioceptywnej, objawiają się problemami z czytaniem, pisaniem i matematyką, niezgrabnymi ruchami, trudnościami w utrzymaniu równowagi, łapaniu piłki, chodzeniu po równoważniach i drabinkach. Dziecko myli strony ciała, odwraca litery przy nauce pisania, ma trudności z przepisywaniem z tablicy oraz koordynacją ręka-oko.
Przedsionkowe deficyty integracji bilateralnej i sekwencyjności- podobnie jak zaburzenia posturalno-oczne, wynikają z podwrażliwości przedsionkowo-proprioceptywnej oraz są zaburzeniem różnicowania sensorycznego. Mogą objawiać się poprzez obniżoną obustronną koordynację, problemy z różnicowaniem stron i przekraczaniem linii środka. Dziecko ma trudności z zadaniami wymagającymi naprzemienności i sekwencyjności, nie ma ukształtowanej lateralizacji.
Jeżeli któryś z powyższych, krótkich opisów brzmi podobnie do Państwa dziecka warto rozważyć konsultacje z terapeutą Integracji Sensorycznej, który po szerokiej diagnozie będzie w stanie pomóc dziecku oraz Państwu.
Paulina Wolak
Terapeuta SI, pedagog