Kiedy nasz problem dotyczy naszego zdrowia fizycznego, wybór jest łatwy. Lekarze się specjalizują i jasno deklarują: dentysta, ortopeda, gastrolog itp. Mówiąc wprost: w zależności od tego, co mnie boli, wybieram lekarza, który się tym zajmuje. A jak ma się sprawa, jeśli chodzi o zdrowie psychiczne i wybór psychoterapeuty? Z jednej strony znajdziemy wiele informacji o tym, czym się zajmują konkretni terapeuci, w opisie ich usług. Z drugiej strony: co, jeśli ja, pacjent, nie do końca wiem, co mi dolega? Albo przeciwnie: problemów wydaje się bardzo dużo, i to różnych? Skąd mam wiedzieć, że akurat ten psychoterapeuta będzie umiał mi pomóc? Jest kilka podstawowych kwestii, na które warto zwrócić uwagę, poszukując odpowiedzi na powyższe lub podobne pytania.

Czteroletnie szkolenie – niezbędne kwalifikacje

Psychoterapeuta, który posiada odpowiednie kompetencje, to ten, który ukończył odpowiednie podyplomowe szkolenie. Według standardów Polskiej Rady Psychoterapii takie szkolenie powinno trwać 4 lata i obejmować minimum 1200 godzin zajęć teoretycznych i praktycznych (superwizje, treningi). W ciągu 4 lat psychoterapeuta przechodzi także terapię własną, co jest wymagane, aby ukończyć szkołę. W opisie usług psychoterapeutów możemy spotkać się ze stwierdzeniem: “psychoterapeuta w trakcie szkolenia”. Znaczy to, że jest to osoba, która jest po minimum 2 roku kursu i ma prawo oraz podstawowe kompetencje, by rozpocząć praktykowanie tego zawodu. Możemy spotkać się także ze stwierdzeniem: “certyfikowany psychoterapeuta”. W tym przypadku chodzi o to, że osoba ta ma już większe doświadczenie w prowadzeniu terapii, a w związku z tym jej umiejętności się rozwinęły. Świadectwem tego jest właśnie uzyskany przez nią certyfikat. Można uzyskać go w ośrodku, w którym dany psychoterapeuta się szkolił. Można starać się także o certyfikaty ważnych dla zawodu instytucji, np. Polskiego Towarzystwa Psychologicznego czy Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Jeśli zatem zastanawiamy się nad tym, czy dany psychoterapeuta będzie umiał nam pomóc, czy jest na tyle kompetentny, to odpowiedź leży w 4-letnim szkoleniu. Jeśli posiada dodatkowo wyższe wykształcenie, które dotyczy ludzkiej psychiki, np. jest psychologiem czy psychiatrą, to oczywiście jest to korzyść w postaci dodatkowych kompetencji. Psychologia czy psychiatria sama w sobie jednak nie przygotowuje do prowadzenia psychoterapii. Istotne jest szkolenie. Upraszczając sprawę: psychoterapeuta, który ukończył 2 rok, już jest uprawniony do praktykowania. Jeśli szkolenie ukończył – to zdobył wymagane kompetencje. Jeśli posiada certyfikat, to oznacza to, że jest już doświadczony w swoim zawodzie.

Różne nurty psychoterapii – czego oczekujesz?

Czteroletnie szkolenie, na które powinniśmy zwrócić uwagę, szukając psychoterapeuty, może dotyczyć różnych rodzajów psychoterapii. Mamy np. nurt psychodynamiczny, poznawczo-behawioralny, terapię schematu, psychoterapię Gestalt, psychoterapię integratywną (łączącą wszystkie te nurty) i wiele innych. Każdy terapeuta wyszkolił się w jakimś podejściu. Jakie to ma znaczenie dla nas, pacjentów? Możemy mieć wrażenie, że w jakiejś mierze cierpimy na depresję. Chcielibyśmy wyjść z tego stanu. Do psychoterapeuty reprezentującego który z tych nurtów się udać? Czytamy opinie w Internecie. Jedni piszą, że pomógł im terapeuta psychodynamiczny. Inni chwalą sobie poznawczo-behawioralnego. Który nurt dla mnie cierpiącego na depresję będzie najlepszy? I tu nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Każdy terapeuta, który pracuje w wyżej wymienionych podejściach, będzie w stanie nam pomóc. Inaczej jednak czyli z perspektywy teorii, w jakiej pracuje będzie rozumiał mechanizm powstawania naszych objawów, mechanizm zdrowienia, będzie używał innych pojęć, inaczej rozkładał akcenty w pracy nad myślami, emocjami, zachowaniami, objawami, historią naszego życia. Upraszczając sprawę: każdy zajmie się tym samym, ale nie w ten sam sposób. Możemy znaleźć w sieci dużo informacji na temat różnych rodzajów terapii i założyć sobie, że np. bardziej pasuje mi terapia poznawczo-behawioralna niż psychodynamiczna. Pełniejszą odpowiedź może jednak przynieść bezpośredni kontakt z terapeutą, czyli tzw. konsultacje.

Konsultacje – jasność i poczucie bezpieczeństwa

To najczęściej jedna do trzech sesji, w zależności od terapeuty i pacjenta. One jeszcze do niczego nie zobowiązują. Nie są jeszcze psychoterapią. Mają pomóc w podjęciu decyzji, czy psychoterapia jest dla mnie. Jeśli nie do końca wiemy, na czym polega nasz problem, to konsultacje mają na celu właśnie jego nazwanie, doprecyzowanie, oczywiście z pomocą psychoterapeuty. Jeśli mamy ich kilka, pomoże on nam w zrozumieniu ich wzajemnych powiązań. On także podpowie, czy praca z naszym problemem możliwa jest w tym nurcie, a jeśli tak, to objaśni, na czym to będzie polegać. Może się także okazać, że w naszej sytuacji mamy do wyboru inne formy pomocy niż psychoterapia – np. interwencja kryzysowa czy grupa wsparcia.

Jeśli już wiemy, nad czym chcemy pracować, i zdecydowaliśmy się na psychoterapię, to ważne jest także ustalenie, co jest jej celem. Chodzi o nazwanie z pomocą psychoterapeuty tego, do czego chcemy w terapii dążyć. W toku konsultacji psychoterapeuta wyjaśni nam, na jakich zasadach do tego celu proces będzie zmierzał, czyli zaproponuje tzw. kontrakt. Określa on m.in. częstotliwość sesji, zasady jej odwoływania, sposób płatności, formy kontaktu z terapeutą. Dopiero po jego zawarciu rusza właściwy proces psychoterapii. Zanim podejmiemy decyzję mamy już jakieś doświadczenie kontaktu z psychoterpeutą, czujemy się z nim bezpiecznie albo nie.