Jąkanie to jedna z częściej występujących wad wymowy.
Jąkanie to – mówiąc najprościej – zaburzenie płynności mowy, które może mieć różny charakter. Może ustępować lub pogłębiać się.
Najczęściej są to:
- występowanie jąkania u niektórych członków rodziny;
- opóźnienie rozwoju mowy lub artykulacji;
- obecność wielu sytuacji przynoszących stres emocjonalny (pierwszy zastrzyk, przestrach, odseparowanie od rodziców).
Niewiele możemy uczynić wobec czynników powodujących jąkanie, takich jak predyspozycje – przypadków jąkania w rodzinie, późny rozwój mowy lub artykulacji. Nie możemy także uchronić dziecka przed wszystkimi szokami i stresami codziennego życia. Możemy je tylko wspierać i pomagać mu w razie ich wystąpienia.
Warto wiedzieć:
- wśród dzieci w wieku przedszkolnym jąkanie aż trzykrotnie częściej występuje u chłopców niż u dziewcząt, a dysproporcja ta pogłębia się wraz z wiekiem
- ryzyko pojawienia się po raz pierwszy jąkania drastycznie zmniejsza się wraz z wiekiem
- jąkanie najczęściej ujawnia się i znika między 3. i 5. rokiem życia
- tylko w 10% przypadków jąkanie pojawia się po raz pierwszy po ukończeniu 7 roku życia.
Kilka rad dla rodziców
- mów tak, jak chciałbyś, aby mówiło twoje dziecko,
- używaj takich słów i tak buduj zdania, aby dziecko Cię zrozumiało,
- nie mów do dziecka w skomplikowany sposób. Dziecko może mieć duże problemy ze zrozumieniem,
- słuchaj co dziecko chce powiedzieć, a nie jak,
- staraj się nie nakłaniać dziecka do mówienia przy obcych,
- staraj się nie przerywać wypowiedzi dziecka. Nie krytykuj go,
- nie mów do dziecka, aby się nie jąkało,
- nie mów za dziecko i nie odpowiadaj za nie na pytania. To powoduje zawstydzenie i niepewność,
- staraj się nie mówić zbyt szybko,
- spraw, aby rozmowa z dzieckiem była przyjemnością i zabawą,
- niech dziecko mówi wtedy, kiedy chce, i ma możliwość swobodnej wypowiedzi,
- jeśli dziecko walczy z wypowiedzeniem jakiegoś słowa, spróbuj takich metod:
– wypowiedz spokojnie dane słowo, aby mogło kontynuować swoją wypowiedź,
– wytłumacz, że każdy ma czasem kłopot z jakimś słowem, którego nie może wypowiedzieć, i że nie należy się tym przejmować,
– odwróć jego uwagę od trudności w mówieniu, - Jeśli dziecko chodzi do przedszkola/szkoły, należy przekazać nauczycielowi zalecenia od terapeuty do pracy z dzieckiem,
- Nie polecaj dziecku, aby powtórzyło, mówiło wolniej, pomyślało zanim powie lub też wzięło głębszy oddech.
Najlepszą rzeczą, którą można zrobić, jest zmniejszenie swojego niepokoju o niepłynność mowy dziecka. Wskazane jest, aby jedno z rodziców towarzyszyło dziecku podczas wizyt u rodziny, zabaw w domu lub poza domem. Obecność jednego z rodziców stwarza poczucie bezpieczeństwa. Dziecko mówi wtedy spontanicznie, bez zwracania uwagi na mowę. Czytanie małym dzieciom powoli i spokojnie także poprawia ich mówienie. Dziecko włącza się czasem w tok czytania, naśladując głosy zwierząt, maszyn lub dopowiada znane sobie słowa. W ten sposób nie zwraca się uwagi na sposób mówienia, a na treść wypowiedzi i pomaga w uzyskaniu płynności.
Należy pamiętać, że większe bezpieczeństwo daje dziecku zdecydowane postępowanie rodziców niż częste ustępstwa i okazywanie gniewu.